Gümüşhane'nin Tarihçesi

Gümüşhane'nin tarihindeki yerleşim süreci oldukça köklüdür ve birçok medeniyetin etkisi altında kalmıştır. İlk yerleşim, günümüzde Canca Mahallesi olarak bilinen bölgede kurulmuştur. Canca Kalesi'nin yapılış tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, arkeolojik bulguların ve tarihi kayıtların incelenmesiyle daha eski dönemlere uzandığı düşünülmektedir.

Kimmer ve İskit saldırılarından sonra bölge, Pontus Krallığı ve Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmiştir. Roma İmparatorluğu'nun bölünmesiyle birlikte ise yerleşim, Bizans İmparatorluğu'nun egemenliğine geçmiştir. Bizans döneminde Tzanicha veya Tzantzakon olarak geçen yerin Canca Kalesi ve çevresi olduğu düşünülmektedir.

Bölge, Arap akınlarıyla ve Bizans-Arap çatışmalarıyla sarsılmış, ancak Arapların çekilmesiyle tekrar Bizans hakimiyetine girmiştir. 1048 yılında Türklerin bölgeye hakim olmasıyla yerleşim Türk idaresine geçmiştir. Daha sonra Anadolu Selçuklu Devleti'nin ve ardından diğer Türk beyliklerinin egemenliği altına girmiştir.

Osmanlılar'ın Trabzon İmparatorluğu'nu ilhak etmesiyle yerleşim Osmanlı hakimiyetine girmiştir, ancak bazı dönemlerde başka beyliklerin egemenliğine geçmiştir. 1473 yılında Otlukbeli Muharebesi'nden sonra kesin olarak Osmanlı hakimiyetine geçmiştir.

Osmanlı döneminde Gümüşhane, savaşlarda harap olmuş ve madencilik faaliyetlerinin geliştirilmesiyle nüfusu artmıştır. Bu dönemde, günümüzde Canca Mahallesi olarak bilinen bölgede ilk yerleşimlerin olduğu görülmüştür.

Madencilik faaliyetlerinin azalmasıyla birlikte 18. yüzyılda şehrin gelişimi azalmış, ancak 19. yüzyılda meyvecilik gibi yeni ekonomik faaliyetlerin başlamasıyla bir canlanma yaşanmıştır. Ancak, 93 Harbi gibi olaylar ve 1893-1894 kıtlığı nedeniyle göçler görülmüştür.

Türk Kurtuluş Savaşı'nın ardından Gümüşhane, yeni yerleşim yeri olarak belirlenmiş ve 1924'te il merkezi olmuştur. Bugün Gümüşhane, tarihi ve kültürel mirasıyla Türkiye'nin önemli şehirlerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir.

Gümüşhane'nin Yüzölçümü / Nüfusu / İklimi 

Gümüşhane, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan, doğal güzellikleri, tarihi ve kültürel mirası ile dikkat çeken bir şehirdir. Dağlık bir araziye sahip olan şehir, zengin bitki örtüsü, kristal berraklığında akarsuları ve benzersiz yaban hayatı ile bilinir. Gümüşhane, aynı zamanda Türkiye'nin önemli maden yataklarına sahip olmasıyla da tanınır; özellikle gümüş madeni geçmişte şehrin ekonomisinde önemli bir yer tutmuştur. Kültürel açıdan Gümüşhane, birçok medeniyetin izlerini taşıyan tarihi yapıları, manastırları ve köprüleri ile zengin bir geçmişe sahiptir. Torul Kalesi, Santa Harabeleri ve Karaca Mağarası gibi doğal ve tarihi güzellikleri ile ziyaretçilerine unutulmaz deneyimler sunar.

Yüzölçümü ve Nüfusu

Gümüşhane'nin toplam yüzölçümü 6.575 km²'dir. 2023 yılı itibarıyla şehrin nüfusu 148.539 kişi olarak kaydedilmiştir. Dağlık ve engebeli bir coğrafyaya sahip olan şehir, nüfus yoğunluğunun nispeten düşük olduğu alanlarda geniş ve bakir doğal alanlara ev sahipliği yapmaktadır. Bu durum, Gümüşhane'yi doğa tutkunları ve macera arayanlar için cazip bir destinasyon haline getirir.

İklim

Gümüşhane, karasal iklimin hakim olduğu bir bölgede yer alır. Yazları sıcak ve kurak geçerken, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Bu iklim koşulları, özellikle kış turizmi açısından şehrin potansiyelini artırmaktadır. Dağlık alanlar, kış sporları için elverişli koşullar sunarken, yaz aylarında serin ve temiz havası ile ziyaretçilere rahat bir nefes alma imkanı sağlar. Karasal iklimin etkisiyle mevsimler arası sıcaklık farkları belirgin olup, bu durum şehrin florası üzerinde de çeşitlilik yaratmaktadır.

Gümüşhane, karasal iklimin getirdiği mevsimsel güzellikler, zengin tarihi ve kültürel mirası, ve doğal zenginlikleri ile öne çıkan bir şehirdir. Hem yüzölçümü hem de nüfus yoğunluğu açısından Türkiye'nin dikkate değer şehirlerinden biri olan Gümüşhane, özellikle doğa severler ve tarih meraklıları için keşfedilmeyi bekleyen bir hazine sunar. Gümüşhane, Karadeniz Bölgesi'nin iç kesimlerinde yer alır ve doğal güzellikleriyle ön plana çıkar. Şehir, Zigana Dağları'nın eteklerinde bulunmasıyla dağcılık ve doğa yürüyüşü için ideal bir destinasyondur.

Gümüşhane'de Mutlaka Görülmesi Gereken Yerler

Gümüşhane, doğal güzellikleri, tarihi dokusu ve kültürel zenginlikleriyle dikkat çeken bir şehirdir. Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Gümüşhane, mistik atmosferi ve yeşil doğasıyla ziyaretçilerini kendine hayran bırakır. İşte Gümüşhane'de mutlaka görülmesi gereken yerler: 

Tarihi Konaklar: Gümüşhane merkezinde bulunan Osmanlı dönemine ait tarihi konaklar, şehrin tarihini yansıtan önemli yapılarıdır. Bunlar arasında İmaret Camii, Tashan Konağı ve Cinci Hoca Konağı gibi tarihi eserler bulunur. 

Torul Kalesi: Gümüşhane'nin Torul ilçesinde bulunan bu kale, Bizans döneminden kalma tarihi bir yapıdır. Eşsiz manzarasıyla birlikte tarihseverler için önemli bir ziyaret noktasıdır. 

Karaca Mağarası: Şehrin turistik öneme sahip doğal güzelliklerinden biri olan Karaca Mağarası, içerisindeki sarkıt ve dikitlerle büyüleyici bir görünüme sahiptir. Mağara içinde yapılan geziler, doğa tutkunları için unutulmaz bir deneyim sunar. 

Tomara Şelalesi: Gümüşhane'nin Şiran ilçesinde bulunan Tomara Şelalesi, muhteşem doğal güzellikleriyle ziyaretçilerini kendine hayran bırakır. Yemyeşil doğanın içinde serinlemek için ideal bir noktadır. 

Satala Antik Kenti: Gümüşhane'nin Kelkit ilçesinde bulunan Satala Antik Kenti, Roma İmparatorluğu dönemine ait kalıntılarıyla tarih meraklılarını cezbetmektedir. Antik kent, tarihî ve arkeolojik açıdan büyük öneme sahiptir. 

Kürtün Kalesi: Gümüşhane'nin Kürtün ilçesinde bulunan bu kale, Bizans dönemine ait önemli bir yapıdır. Tarihi dokusu ve etkileyici manzarasıyla ziyaretçilerini büyüler. 

Kürtün Şelalesi: Kürtün ilçesinde bulunan bu şelale, yükseklikten dökülen sularıyla muhteşem bir doğal güzelliğe sahiptir. Piknik alanlarıyla birlikte ziyaretçilere keyifli vakit geçirme imkanı sunar. 

Gümüşhane Müzesi: Şehir merkezinde bulunan Gümüşhane Müzesi, bölgenin tarihini ve kültürünü yansıtan birçok eseri sergiler. Müze, ziyaretçilere şehrin kültürel mirasını daha yakından tanıma fırsatı sunar. 

Limni Gölü: Gümüşhane'nin Torul ilçesinde bulunan bu doğal göl, etkileyici manzarasıyla ziyaretçilerin ilgisini çeker. Doğa yürüyüşleri ve piknik için ideal bir ortama sahiptir. 

Haho Kilisesi: Şehrin tarihî mirasını yansıtan önemli yapılarından biri olan Haho Kilisesi, Bizans döneminden kalma bir kilisedir. Mimari güzelliği ve tarihi dokusuyla ziyaret edilmeye değer bir yapıdır. 

Gümüşhane Kent Ormanı: Şehir merkezine yakın konumda bulunan bu orman alanı, yürüyüş yapmak, doğayla iç içe vakit geçirmek ve piknik yapmak isteyenler için ideal bir seçenektir. 

Krom Vadisi: Gümüşhane'nin Kürtün ilçesinde bulunan Krom Vadisi, doğal güzellikleri ve yürüyüş parkurlarıyla ziyaretçilerine doğa ile iç içe bir deneyim sunar. 

Taşköprü: Gümüşhane'nin tarihi yapılarından biri olan Taşköprü, Kelkit Çayı üzerinde bulunur ve Osmanlı döneminden kalma bir köprüdür. 

Köşk Mağaraları: Gümüşhane'nin Şiran ilçesinde bulunan bu mağaralar, içerisindeki sarkıt ve dikitlerle doğa harikası bir görünüme sahiptir. 

Köse Barajı: Şehir merkezine yakın konumda bulunan bu baraj gölü, doğal güzellikleriyle ziyaretçilerin ilgisini çeker ve su sporları için ideal bir ortam sunar.

Gümüşhane'nin Meşhur Yemekleri 

Gümüşhane'nin yöresel yemekleri ve tatlıları oldukça zengin ve çeşitlidir. İşte bu lezzetler hakkında sizler için derlediklerimiz:

Gendime Pilavı: Gümüşhane'nin en meşhur yöresel yemeklerinden biridir. Ana malzemeleri arasında kuşbaşı et, soğan, buğday, nohut, salça, tereyağı, sıvı yağ ve baharat bulunur. Oldukça doyurucu ve lezzetlidir. Genellikle köylerde yapılan bir yemektir.

Evelik Dolması: Pirinç, bulgur, soğan, sarımsak, kıyma gibi malzemelerle hazırlanan evelik dolması, Gümüşhane'nin en sevilen yemeklerinden biridir. Özellikle Anadolu mutfağının önemli bir parçasıdır ve köylerde sıkça tüketilir.

Kartol Yahnisi: Kartol yahnisi, genellikle Erzurum mutfağına ait olsa da Gümüşhane'de kendi özgün tarifiyle yapılır. Kartol yahnisi içerisinde patates gibi sebzelerle birlikte pişirilir ve oldukça faydalı bir yemektir.

Fıtfıt Haşılı: Gümüşhane'nin yöresel yemeklerinden olan fıtfıt haşılı, yoğun bir içeriğe sahip olan ve genellikle köylerde yapılan bir yemektir. Buğday ve bulgurdan yapılır ve oldukça doyurucudur.

Pancar Kavurması: Pancar kavurması, Gümüşhane'nin en bilinen lezzetlerindendir. Doyurucu ve lezzetlidir. Genellikle köylerde yapılan bir yemektir ve evlerde tüketilir.

Siron: Yufka ile yapılan siron, Gümüşhane'nin özgün lezzetlerinden biridir. Karadeniz ve Doğu Anadolu mutfağının etkilerini taşır. Doyurucu bir yemektir ve köylerde yapılır.

Fırın Erişte: Erişte hamuru, fırında pişirilerek hazırlanan fırın erişte, Gümüşhane mutfağının sevilen tatlarındandır. Evlerde sıkça yapılan bir yemektir.

Fasulye Bulgurlusu: Fasulye bulgurlusu, et ve diğer gıdalarla birlikte servis edilebilen doyurucu bir yemektir. Köylerde yapılan ve evlerde tüketilen yöresel bir lezzettir.

Asude Kuymağı: Gümüşhane'nin Torul ilçesinde sıklıkla yapılan asude kuymağı, kahvaltılarda sıkça tüketilen bir yemektir. Karadeniz mutfağından etkilenen bir tatlıdır.

Ayvalı Et Yemeği: Ayvalı et yemeği, Gümüşhane'nin özgün yemeklerinden biridir. Doğu Anadolu'nun etkilerini taşır ve oldukça lezzetlidir. Genellikle köylerde yapılan bir yemektir.

Mantı Çorbası: Mantı çorbası, Gümüşhane'nin en çok tüketilen çorbalardan biridir. İçerisinde çeşitli baharatlar bulunur ve oldukça lezzetlidir.

Un Hellesi Çorbası: Doyurucu ve farklı bir lezzete sahip olan un hellesi çorbası, genellikle köylerde yapılan ve tüketilen bir çorbadır.

Erişte Tatlısı: Karadeniz mutfağını yansıtan erişte tatlısı, Gümüşhane'nin en sevilen tatlıları arasındadır. Kolay yapımı ve hafif tadıyla bilinir.

Gümüşhane'de Ne Yenir?

Gümüşhane, doğal güzellikleriyle ve zengin mutfağıyla bilinen bir şehirdir. Gümüşhane'ye yolunuz düştüğünde, bu şehrin eşsiz lezzetlerini denemeden dönmemenizi öneririz. İşte Gümüşhane'de mutlaka tatmanız gereken lezzetler: 

Gendirme Pilavı: Gendirme Pilavı, Gümüşhane'nin en meşhur yemeklerinden biridir. İçerisinde aşurelik buğday, kuru fasulye, kuşbaşı et ve pirinç bulunan bu doyurucu lezzeti mutlaka denemelisiniz. 

Fasulye Diblesi: Basit bir fasulyeli pilav gibi görünse de Fasulye Diblesi, Gümüşhane mutfağının önemli bir lezzetidir. Fasulye, soğan, salça, pirinç ve tereyağı ile hazırlanan bu yemeği tadarak şehrin lezzetlerini keşfedebilirsiniz. 

Ayvalı Et: Ayvalı Et Yemeği, Gümüşhane mutfağının özel bir lezzetidir. Kuzu eti ve kabuğu soyulmuş ayvadan hazırlanan bu yemeği tatmak için şehri ziyaret ettiğinizde fırsat bulmalısınız. 

Fıt Fıt Haşılı: Gümüşhane'nin yöresel yemeklerinden biri olan Fıt Fıt Haşılı, damaklarda unutulmaz bir iz bırakır. Buğdaylar dövülerek hazırlanan hamur, tereyağı ve sarımsaklı yoğurt ile servis edilir. Tek bir kaptan yenmesi önerilir. 

Evelik Dolması: Gümüşhane'nin eşsiz lezzetlerinden biri olan Evelik Dolması, yörede yetişen evelik otu ile yapılır. Bulgur veya pirinçle hazırlanan iç harcıyla farklı bir tat sunar. Mutlaka denemelisiniz. 

Lemis: Lemis, Gümüşhane mutfağının özel bir hamur işidir. Ispanak, maydanoz ve lor peyniri gibi lezzetlerle doldurulan hamur, tavada pişirilir ve üzerine eritilmiş tereyağı gezdirilir. Hafif ve doyurucu bir atıştırmalık olarak tüketilir. 

Siron: Siron, Gümüşhane'de sıklıkla tüketilen bir hamur işidir. Yufka parçaları oklava ile açılır, fırında pişirilir ve üzerine sarımsaklı yoğurt ve salçalı sos dökülerek servis edilir. 

Pancar Kavurması: Pancar Kavurması, Gümüşhane mutfağının önemli bir lezzetidir. Haşlanmış pancarlar yağda kavrularak hazırlanan bu lezzet, salata veya meze olarak tüketilir. 

Herle Tatlısı: Un, irmik, şeker ve bal ile hazırlanan Herle Tatlısı, Gümüşhane'nin meşhur tatlılarından biridir. Üzerine eklenen kaymak, badem veya fıstık ile lezzeti tamamlanır. 

Köme ve Pestil: Köme ve Pestil, Gümüşhane'nin geleneksel tatlıları arasındadır. Dut meyvesinden hazırlanan köme ve pestil, şehrin simgelerinden biridir ve mutlaka tatmanız gereken lezzetler arasındadır. 

Gümüşhane'nin eşsiz doğasıyla birleşen bu lezzetleri deneyerek, şehrin kültürünü daha yakından tanıyabilir ve unutulmaz bir lezzet deneyimi yaşayabilirsiniz.

Gümüşhane'de Ne Yapılır?

Gümüşhane, doğal güzellikleri, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. İşte Gümüşhane'de yapabileceğiniz bazı aktiviteler: 

Karaca Mağarası'nı Ziyaret Etmek: Gümüşhane'nin en ünlü turistik yerlerinden biri olan Karaca Mağarası, büyüleyici damlataşları ve büyük galerileriyle dikkat çeker. Mağarayı ziyaret ederek doğanın eşsiz güzelliklerini keşfedebilirsiniz. 

Tomara Şelalesi'ne Gitmek: Gümüşhane'nin doğal güzelliklerinden biri olan Tomara Şelalesi, muhteşem bir manzaraya sahiptir. Doğa yürüyüşü yaparak veya piknik yaparak bu güzel şelalenin tadını çıkarabilirsiniz. 

Sümela Manastırı'nı Ziyaret Etmek: Gümüşhane'ye yakın konumda bulunan Sümela Manastırı, tarihi ve dini önemiyle ünlüdür. Manastırı ziyaret ederek tarihi atmosferini ve muhteşem manzarasını görebilirsiniz. 

Altınpınar Tabiat Parkı'nda Piknik Yapmak: Gümüşhane'nin doğal güzelliklerinden biri olan Altınpınar Tabiat Parkı, yeşillikler içinde huzurlu bir piknik alanı sunar. Burada doğayla baş başa vakit geçirebilirsiniz. 

Torul Çağlayan Vadisi'ni Keşfetmek: Torul ilçesinde bulunan Çağlayan Vadisi, muhteşem bir doğa manzarasına sahiptir. Burada doğa yürüyüşü yapabilir, fotoğraf çekebilir ve doğanın tadını çıkarabilirsiniz. 

Gümüşhane Kent Müzesi'ni Ziyaret Etmek: Gümüşhane Kent Müzesi, şehrin tarihini ve kültürünü yansıtan önemli bir müzedir. Burada tarihi eserler, el sanatları ve diğer kültürel mirasları görebilirsiniz. 

Tarihi Konakları Görmek: Gümüşhane'de birçok restore edilmiş tarihi konak bulunur. Bu konakları ziyaret ederek şehrin tarihini ve mimarisini daha yakından tanıyabilirsiniz. 

Yerel Lezzetleri Denemek: Gümüşhane mutfağı, yöresel lezzetleriyle ünlüdür. Şehirde bulunan restoranlarda yöresel yemekleri tatmayı unutmayın. Özellikle yöresel peynirler, pastırmalar ve baklavalar tadılması gereken lezzetler arasındadır. 

Gümüşhane'nin doğal güzelliklerini keşfetmek ve tarihi mekanlarını ziyaret etmek için zaman ayırmanızı öneririm. Ayrıca yöresel lezzetlerini tatmanız da unutulmaz bir deneyim olacaktır.