Malatya'nın Tarihçesi

Malatya'nın tarihçesi oldukça eskiye dayanmaktadır ve çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Kentin tarihi, Hititler ve Asurlular gibi eski uygarlıkların dönemine kadar uzanmaktadır. İlkçağda bu bölge, Asur İmparatorluğu'nun bir parçasıydı ve Asur kaynaklarında "Milid" olarak adlandırılmıştır. 

Malatya, MÖ 7. yüzyılda Hititlerin ardından Urartu, Persler, Romalılar ve Bizanslılar gibi farklı medeniyetlerin egemenliğine girmiştir. Özellikle Roma döneminde, Malatya birçok önemli ticaret yolu üzerinde bulunmasıyla bir ticaret merkezi haline gelmiştir. 

Hristiyanlık döneminde Malatya, önemli bir dini merkez haline gelmiştir. Apostol Pavlus'un Mektupları'nda adı geçen bir şehirdir ve erken Hristiyanlık döneminde önemli bir piskoposluk merkezi olmuştur. Ancak, 7. yüzyılda Müslüman Arapların bölgeye egemen olmasıyla İslam'ın yayılması başlamıştır. 

Malatya, 11. yüzyılda Türklerin Anadolu'ya gelmesiyle Türk hakimiyetine girmiştir. Danişmentliler ve Selçuklular gibi Türk beylikleri döneminde Malatya, önemli bir merkez olmuştur. 13. yüzyılda Moğol istilası ve ardından Timur'un saldırıları kente zarar vermiştir. 

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Malatya, Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlılar döneminde şehir, ticaretin yanı sıra tarım ve el sanatlarıyla da önemli bir merkez olmuştur. 

Yüzyılın başlarında Malatya, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra birçok kez el değiştirmiştir. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Fransız işgaline uğramış ve daha sonra Türk Kurtuluş Savaşı'nın ardından Türkiye'nin bir parçası olmuştur.

Günümüzde Malatya, Türkiye'nin önemli bir şehri olarak tarım, sanayi ve ticarette önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca dünyaca ünlü Malatya kuru kayısısıyla da tanınmaktadır.

Malatya'nın Yüzölçümü / Nüfusu / İklimi 

Doğu Anadolu Bölgesi'nin önemli şehirlerinden biri olan Malatya, tarihî geçmişi, doğal güzellikleri ve zengin kültürel mirasıyla bilinir. Bu yazıda, Malatya'nın yüzölçümü ve nüfusu gibi temel özelliklerine daha yakından bakacağız.

Yüzölçümü

Malatya, toplamda 12.259 kilometrekarelik bir alana yayılmıştır. Bu geniş alan, şehrin dağlık bölgeleri, geniş ovaları ve verimli toprakları gibi çeşitli doğal güzellikleri içinde barındırmasını sağlar. Malatya'nın coğrafi yapısı, tarım, özellikle de dünya çapında ünlü Malatya kayısısı üretimi için elverişli bir ortam sunar.

Nüfus

2023 yılı itibarıyla Malatya'nın nüfusu 742.725 olarak kaydedilmiştir. Bu, Malatya'yı bölgesinin önemli nüfus merkezlerinden biri yapar. Şehir, geleneksel Anadolu yaşam tarzının modern yaşamla harmanlandığı bir sosyal yapıya sahiptir.

İklimi

Malatya, karasal iklim özellikleri gösterir; yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Şehrin coğrafi konumu, tarım üzerinde önemli bir etkiye sahiptir ve zengin bir bitki örtüsünün gelişimini destekler. Özellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimleri, Malatya'nın doğal güzelliklerini ve tarihî yerlerini keşfetmek için en uygun zamanlardır. Elma bahçeleriyle ünlü olan Malatya, aynı zamanda doğal kaynakları ve yöresel lezzetleriyle de dikkat çeker.

Tarihi, doğal güzellikleri ve dünya çapında ünlü kayısısıyla Malatya, Doğu Anadolu'nun önemli şehirlerinden biridir. Yüzölçümü ve nüfusu ile Malatya, ziyaretçilere çeşitli deneyimler sunar. Malatya'yı ziyaret etmek, şehrin zengin tarihî dokusunu, doğal güzelliklerini ve kültürel mirasını yakından tanıma fırsatı sunar.

Malatya'da Mutlaka Görülmesi Gereken Yerler

Malatya, tarihi zenginliği, doğal güzellikleri ve lezzetli mutfağıyla dikkat çeken bir şehirdir. Şehir, tarihi mirasıyla birlikte modern yapıları ve doğal güzellikleriyle ziyaretçilerini cezbetmektedir. İşte Malatya'da mutlaka görülmesi gereken yerler: 

Aslantepe Ören Yeri: Malatya'nın en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Aslantepe, tarihi ve arkeolojik açıdan büyük öneme sahiptir. Burada bulunan höyük, Hurri-Mitanni dönemine ait kalıntıları barındırır. 

Nemrut Dağı: Malatya'nın Kahta ilçesinde bulunan Nemrut Dağı, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. Kommagene Krallığı dönemine ait antik kral mezarları ve dev heykelleriyle ünlüdür. 

Malatya Müzesi: Şehrin merkezinde bulunan müze, Hitit, Asur, Urartu ve Roma dönemlerine ait arkeolojik eserleri sergiler. Burada bulunan eserler, bölgenin tarihini ve kültürünü yansıtmaktadır. 

Yeşil Kayaköy: Malatya'nın Darende ilçesinde bulunan Yeşil Kayaköy, doğal güzellikleriyle ünlüdür. Yeşil vadileri, şelaleleri ve doğa yürüyüş rotalarıyla ziyaretçilerine huzurlu bir ortam sunar. 

Malatya Kalesi: Şehrin merkezinde bulunan kale, Selçuklu dönemine ait bir yapıdır. Kale, şehrin tarihi ve mimari mirasını yansıtmaktadır. 

Hekimhan Kapalı Çarşı: Hekimhan ilçesinde bulunan bu tarihi çarşı, Osmanlı dönemine ait dokusunu korumaktadır. Burada geleneksel el sanatları ürünleri ve yöresel lezzetler bulabilirsiniz. 

Kale Camii: Malatya'nın en eski camilerinden biri olan Kale Camii, Selçuklu dönemine ait bir yapıdır. Mimari açıdan önemli bir yapı olan camii, şehrin tarihini yansıtmaktadır. 

Eski Malatya Evleri: Malatya'nın eski mahallelerinde bulunan geleneksel evler, Osmanlı dönemine ait mimari özellikleri yansıtmaktadır. Bu evler, şehrin tarihi dokusunu korumaktadır. 

Kapuzbaşı Şelalesi: Malatya'nın Doğanşehir ilçesinde bulunan Kapuzbaşı Şelalesi, doğal güzelliğiyle ziyaretçilerini büyüler. Piknik alanları ve yürüyüş parkurlarıyla doğa severler için ideal bir noktadır. 

Karakaya Baraj Gölü: Malatya'nın Battalgazi ilçesinde bulunan Karakaya Baraj Gölü, muhteşem manzarasıyla görenleri etkiler. Burada su sporları yapabilir veya piknik yapabilirsiniz. 

Darende Evleri: Darende ilçesinde bulunan geleneksel evler, Osmanlı dönemine ait mimari özellikleri yansıtmaktadır. Buradaki evler, şehrin tarihini ve kültürünü yansıtmaktadır. 

Akçadağ Gölü: Malatya'nın Akçadağ ilçesinde bulunan göl, doğal güzelliğiyle ziyaretçilerini cezbetmektedir. Göl çevresinde yürüyüş yapabilir veya balık tutabilirsiniz. 

Hacı Abdi Hamamı: Malatya'nın merkezinde bulunan tarihi hamam, Osmanlı dönemine ait bir yapıdır. Burası, geleneksel Türk hamam kültürünü yaşamak için ideal bir mekandır. 

Arguvan Kanyonu: Malatya'nın Arguvan ilçesinde bulunan kanyon, doğal güzelliği ve kanyonun derinlikleriyle ziyaretçilerini büyüler. Burada doğa yürüyüşleri ve fotoğrafçılık yapabilirsiniz. 

Gündüzbey Tabiat Parkı: Malatya'nın Pütürge ilçesinde bulunan tabiat parkı, yeşillikleri ve temiz havasıyla ziyaretçilerini cezbetmektedir. Piknik alanları ve yürüyüş rotalarıyla dinlendirici bir ortam sunar. 

Malatya, tarihi ve doğal güzellikleriyle keşfedilmeyi bekleyen bir şehirdir. Bu listedeki yerler, şehrin zengin kültürünü ve doğal güzelliklerini keşfetmek için ideal bir başlangıç noktasıdır.

Malatya'nın Meşhur Yemekleri 

Malatya'nın geleneksel mutfağı zengin bir çeşitliliğe sahiptir ve özellikle kış mevsiminde yenilecek yiyecekler yaz aylarında kurutularak hazırlanır. Malatya mutfağının temel malzemeleri bulgur, un, süt ürünleri ve et gibi tarım ürünlerinden elde edilen ürünlerdir. Köftenin yeri ise özel ve önemlidir ve genellikle bulgur ağırlıklı ve bazı meyve veya sebzelerin yapraklarına sarılarak yapılan yemeklerdir. 

Malatya mutfağında bulunan bazı köfte çeşitleri şunlardır: 

Analı Kızlı Köfte 
İçli Köfte 
Sumaklı Ekşili Çorba 
Sıkma Köfte 
Ayva Köftesi 
Polat Köftesi 
Gıkırdaklı Köfte 
Elmalı Köfte 
Kurşun Geçmez Köftesi 
Gidirikli Köfte 
Ciğer Köftesi 
Haşhaşlı Top Köfte 
Kabaklı Çimdik Köfte 
Yumru Köfte 
Yumurtalı Sıkma Köfte 
Yoğurtlu Balkabağı Köftesi 
Etli Çiğ Köfte 
Çiğleme 
Mercimekli Çiğ Köfte 
Keloğlan Köftesi 
Yavandan Patlıcanlı Köfte 
Bulama Köfte 
Hirçikli Köfte 
Pat Köftesi 
Nahna (Lahana) Köftesi

Bazıları köfte olarak adlandırılan sarmalar ise şunlardır: 

Dut Yaprağı Sarması 
Kabak Sarması 
Pazı Sarması 
Ayva Yaprağı Sarması 
Zeytinyağlı Marul Sarmaları 
Fasulye Yaprağı Sarması 
Pancar Yaprağı Sarması 
Soğan Dolması 
Kabak Çiçeği Dolması 
Kiraz Yaprağı Dolması 
Isot Dolması 
Balcan (Patlıcan) Dolması 
Sığırdili Dolması

Malatya mutfağında ayrıca et ve sebzeden yapılan yemekler de bulunmaktadır. Örnek olarak et tiridi, kabuk aşı, buğulama, sac kavurması, kaburga kebabı ve kağıt kebabı gösterilebilir. 

Tatlılar arasında ise kayısı, elma, ayva, kabak, çilek, erik, gül, vişne gibi meyvelerden reçeller ve şuruplar hazırlanır. Ayrıca biber, salatalık, domates, acur, lahana gibi sebzelerden turşular yapılır. Bazı tatlı çeşitleri ise dut helvası, üzüm pestili, köpük pestili, üzüm sucuğu, pekmez, çir kavurması, peynir tatlısı, deli kız baklavası, kaymaklı kayısı tatlısı, Arapgir’in peynir helvası, halbur tatlısı, dolma tatlısı, sütlaç ve çiğdemli sütlaçtır. Bunların yanı sıra kesmece, haşhaşlı saç baklavası ve kabaktan yapılan çıtma tatlısı da diğer bazı tatlı çeşitlerindendir.

Malatya'da Ne Yenir?

Malatya mutfağı, benzersiz lezzetleriyle dikkat çeker. Şehirde tadabileceğiniz bazı yöresel lezzetler şunlardır: 

Gırık (Sulu Köfte): Bulgur ve kıymadan yapılan ve genellikle yoğurtlu olarak servis edilen geleneksel bir köfte çeşididir. 

Banık: Bulgurun hamur haline getirilip içine kıyma veya sebzelerle harmanlanarak pişirildiği bir köfte türüdür. 

Kara Çorba: Yöresel bir çorba olan kara çorba, et suyu ve unun karıştırılmasıyla hazırlanır ve Malatya mutfağının önemli bir lezzetidir. 

Nahna Kuftesi (Lahana Köftesi): Lahana yapraklarına bulgur, kıyma ve baharat karışımı konularak hazırlanan ve genellikle sarımsaklı yoğurtla servis edilen bir lezzettir. 

Malatya Kömbesi: Malatya'ya özgü bir hamur işi olan kömbe, un, maya ve şekerden hazırlanan, genellikle şeker veya pekmezle tatlandırılan bir çeşit tatlıdır. 

Malatya Kayısısı ile Hazırlanan Kayısı Tatlısı: Malatya'nın meşhur kayısısıyla yapılan tatlılar, şehrin en özel lezzetlerinden biridir. Kayısı tatlısı, genellikle kayısı reçeli veya kayısı şurubu kullanılarak yapılır. 

Pimpirim Çorbası: Malatya'nın geleneksel çorbalarından biri olan pimpirim çorbası, nohut ve bulgurun et suyu ile pişirilmesiyle hazırlanan doyurucu bir çorbadır. 

Kayısılı Kavurma: Malatya kayısısıyla hazırlanan ve etin yanında servis edilen lezzetli bir yemektir. Kayısı, ete tatlı bir lezzet katarak farklı bir deneyim sunar. 

Bu lezzetleri Malatya'da bulunan yerel restoranlarda veya lokantalarda deneyerek, şehrin zengin mutfak kültürünü keşfedebilirsiniz. Her biri yöresel tatlarıyla damaklarınıza unutulmaz bir deneyim sunacaktır.

Malatya'da Ne Yapılır?

Malatya, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. İşte Malatya'da yapabileceğiniz bazı aktiviteler: 

Aslantepe Ören Yeri Ziyareti: Malatya'nın tarihi geçmişine ışık tutan Aslantepe Ören Yeri'ni ziyaret ederek Hititler dönemine ait kalıntıları görebilirsiniz. Aslantepe, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır. 

Nemrut Dağı ve Kommagene Heykelleri: Malatya'nın Adıyaman ilçesine yakın olan Nemrut Dağı'na günübirlik bir gezinti düzenleyerek Kommagene Krallığı'na ait heykelleri ve tarihi kalıntıları görebilirsiniz. Özellikle gün batımı ve gün doğumu manzarası muhteşemdir. 

Yeşilırmak Piknik Alanı: Şehir merkezine yakın olan Yeşilırmak Piknik Alanı'nda doğayla iç içe keyifli bir gün geçirebilir, aile ve arkadaşlarınızla piknik yapabilirsiniz. Yürüyüş yapmak, doğa fotoğrafçılığı ve kuş gözlemi için ideal bir mekandır. 

Malatya Müzesi Ziyareti: Şehir merkezinde bulunan Malatya Müzesi'ni ziyaret ederek bölgenin arkeolojik ve etnografik mirasını keşfedebilirsiniz. Müzede Hitit, Urartu, Roma ve Osmanlı dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. 

Eski Malatya Sokaklarında Gezinti: Eski Malatya olarak bilinen Battalgazi ilçesindeki tarihi sokaklarda yürüyüş yaparak şehrin tarihî dokusunu ve Osmanlı dönemine ait evleri görebilirsiniz. Battalgazi Camii ve Melik Sunullah Camii gibi tarihi yapıları ziyaret edebilirsiniz. 

Kültür Park: Şehir merkezinde bulunan Kültür Park'ta dinlenerek ve yürüyüş yaparak keyifli vakit geçirebilirsiniz. Park içinde çocuk oyun alanları, gölet ve yeşil alanlar bulunmaktadır. 

Trambolin Park: Eğlenceli bir aktivite arıyorsanız Malatya'daki Trambolin Park'a gidebilirsiniz. Bu parkta trambolinler, kaydıraklar ve diğer eğlence aktiviteleri bulunmaktadır. 

Yöresel Lezzetlerin Tadına Bakmak: Malatya'nın meşhur lezzetlerinden olan kayısılı yemekleri, pestil ve kömbes gibi yöresel tatları deneyebilirsiniz. Şehrin çeşitli restoranlarında ve kafelerinde bu lezzetleri bulabilirsiniz. 

Alışveriş: Malatya'da yöresel ürünlerin satıldığı pazarları ziyaret ederek organik kayısı ürünleri, el dokuması halılar ve diğer hediyelik eşyaları satın alabilirsiniz. 

Malatya'da yapabileceğiniz bu aktivitelerle şehrin tarihini, doğal güzelliklerini ve kültürel zenginliklerini keşfedebilirsiniz.