Süveyş Kanalı, dünya ticareti için stratejik öneme sahip en önemli su yollarından biridir. Afrika kıtasını dolaşma zorunluluğunu ortadan kaldırarak, Avrupa ile Asya arasında hızlı ve ekonomik bir deniz ulaşımı sağlar. 1869 yılında tamamlanan kanal, ticaretin hızlanmasını sağlayarak küresel ekonomiyi şekillendirmiş ve dünya ticaret ağının kritik bir parçası haline gelmiştir.

1. Süveyş Kanalı'nın Tarihi
Süveyş Kanalı'nın tarihi, Mısır'ın coğrafi konumunun sağladığı stratejik avantajlara dayanır. Kanalın yapılmasına yönelik ilk girişimler antik çağlara kadar uzanır; MÖ 2000’lerde bile Mısırlılar, Akdeniz ile Kızıldeniz arasında su yolları kurma fikrine sahipti. Ancak modern Süveyş Kanalı projesi, 19. yüzyılda Fransız mühendis Ferdinand de Lesseps tarafından hayata geçirilmiştir.

İnşaat Süreci: 1859’da inşasına başlanan kanal, on yıl süren zorlu bir çalışma sürecinin ardından 1869'da tamamlanmıştır. Kanal, Kızıldeniz’i Akdeniz’e bağlayan 193 kilometrelik bir su yolu olarak tasarlanmıştır ve o dönem için mühendislik harikası olarak kabul edilmiştir.
İlk Dönemler: Kanalın açılışı, dünya ticaretinde yeni bir dönemi başlattı. İngiliz ve Fransız şirketleri tarafından kontrol edilen kanal, Avrupa'dan Hindistan ve Uzak Doğu'ya ticaret yollarını ciddi anlamda kısalttı. İlk başta daha çok Avrupa ülkeleri için avantajlı olan bu ticaret yolu, kısa sürede küresel ticaretin merkezi haline geldi.

2. Kanalın Modernizasyonu ve Genişletilmesi
Süveyş Kanalı, açılışından bu yana birkaç kez genişletilmiş ve modernize edilmiştir. Özellikle 21. yüzyılda, artan gemi trafiği ve ticaret hacmi nedeniyle kanalda büyük iyileştirmeler yapılmıştır.

2015 Genişletme Projesi: Mısır hükümeti, Süveyş Kanalı'nı iki yönlü gemi trafiğine açmak ve kapasitesini artırmak amacıyla 2015 yılında büyük bir genişletme projesi gerçekleştirdi. Bu genişletme, kanalda bekleme sürelerini azalttı ve daha büyük gemilerin geçişine imkan tanıdı. Bu sayede yıllık geçiş kapasitesi büyük ölçüde artırıldı.
Kanalın Önemi: Süveyş Kanalı, her gün yaklaşık 50 geminin geçiş yaptığı bir su yoludur ve dünya petrol ticaretinin yaklaşık %12’si bu kanaldan geçer. Ayrıca, Avrupa ile Asya arasındaki ticari ilişkilerin hızlanmasını sağlayarak dünya ticaretine büyük katkı sağlar.

3. Süveyş Kanalı’nın Dünya Ticaretine Etkileri
Süveyş Kanalı, dünya ticaret yollarının kısalmasına ve maliyetlerin düşmesine olanak sağlayarak küresel ekonomiyi büyük ölçüde etkilemiştir. İşte kanalın ticaret üzerindeki önemli etkileri:

Mesafe ve Zaman Tasarrufu: Süveyş Kanalı’nın açılmasından önce, Avrupa’dan Asya’ya deniz yoluyla gitmek isteyen gemiler Afrika'nın en güney ucu olan Ümit Burnu’nu dolaşmak zorundaydı. Bu yolculuk, aylarca sürebiliyordu. Süveyş Kanalı sayesinde bu mesafe ve yolculuk süresi büyük oranda kısaldı. Örneğin, Londra’dan Mumbai’ye giden bir gemi, Süveyş Kanalı sayesinde yaklaşık 9.000 kilometre daha kısa bir yol kat eder.
Enerji ve Petrol Ticareti: Kanal, dünya enerji ticareti için kritik bir geçiş noktasıdır. Özellikle Körfez ülkelerinden gelen petrol ve doğalgaz, Süveyş Kanalı üzerinden Avrupa’ya ve diğer bölgelere taşınır. Bu ticaret yolu, enerji fiyatlarını ve arzını doğrudan etkileyen bir faktördür.
Maliyetlerin Azalması: Süveyş Kanalı, gemi taşımacılığında yakıt ve zaman tasarrufu sağlayarak ticari maliyetleri düşürür. Daha kısa mesafelerdeki deniz taşımacılığı, daha az yakıt tüketimi anlamına gelir ve bu da küresel ticaretin daha ekonomik olmasına katkıda bulunur.

4. Küresel Ticaretin Kırılganlığı
Süveyş Kanalı, dünya ticareti için kritik bir noktada yer aldığı için, kanalın herhangi bir şekilde kapanması veya geçici olarak devre dışı kalması, küresel ticarette ciddi aksaklıklara neden olabilir.

2021 Ever Given Krizi: 2021 yılında Süveyş Kanalı’nda yaşanan "Ever Given" adlı dev konteyner gemisinin karaya oturması, kanalın altı gün boyunca kapanmasına neden oldu. Bu durum, dünya ticaretini büyük ölçüde etkiledi ve tedarik zincirinde büyük aksamalara yol açtı. Yüzlerce gemi kanalın açılmasını beklerken, küresel ticaret milyarlarca dolarlık zarara uğradı.
Alternatif Rotalar: Süveyş Kanalı’ndaki herhangi bir aksama, ticaretin başka rotalara yönelmesine yol açabilir. Ancak bu rotalar, hem daha uzun hem de maliyetli olduğu için Süveyş Kanalı’nın önemi her zamankinden daha belirgin hale gelir.

5. Jeopolitik Önemi
Süveyş Kanalı, sadece ticaret açısından değil, jeopolitik açıdan da büyük öneme sahiptir. Orta Doğu’nun merkezinde yer alan kanal, bölgesel ve küresel güçler için stratejik bir kontrol noktasıdır.

Kontrol ve Yönetim: Kanalın kontrolü uzun yıllar boyunca İngilizler ve Fransızlar arasında önemli bir konu olmuştur. 1956’da Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdülnasır, Süveyş Kanalı’nı millileştirerek Mısır’ın tam kontrolüne almış ve bu durum, Süveyş Krizi’ne yol açmıştır. Bu kriz, Orta Doğu’nun jeopolitik dengeleri üzerinde büyük etki yaratmıştır.
Kritik Ticaret Yolu: Hem Avrupa hem de Asya arasındaki ticaretin büyük bir kısmının bu kanal üzerinden geçmesi, Süveyş Kanalı'nı bir tür jeopolitik baskı aracı haline getirir. Mısır, bu stratejik su yolunu kullanarak siyasi ve ekonomik avantajlar elde edebilir.

Süveyş Kanalı, modern dünya ticaretinin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Küresel ticaretin hızlanmasına, maliyetlerin azalmasına ve dünya enerji ticaretine sağladığı katkılarla büyük bir öneme sahiptir. Ancak kanal, küresel ticaretin kırılgan noktalarından biri olup, kanalın kapanması veya aksaması dünya ekonomisi üzerinde ciddi sonuçlar doğurabilir. Jeopolitik önemi de göz önünde bulundurulduğunda, Süveyş Kanalı dünya sahnesinde her zaman kritik bir rol oynamaya devam edecektir.