Aksaray'ın Tarihçesi

Aksaray, tarihi zenginliğiyle dikkat çeken bir Anadolu şehridir. Antik dönemlere kadar uzanan köklü bir geçmişe sahiptir. Şehir, Hititler döneminde Garsaura adıyla bilinmekteydi. Ancak, son Kapadokya kralı Archelaos tarafından yeniden inşa edilerek kente Archaleis adı verilmiştir. Roma döneminde ise yerleşim, Klavdiyus döneminde bir Roma kolonisi olarak Colonia Archelais olarak anılmıştır. 

1078 yılından sonra, Bizans İmparatorluğu'nun idaresine geçen Aksaray, Selçuklu hakimiyetine girmiştir. Sultan II. Kılıç Arslan tarafından 1170 yılında şehir yeniden imar edilmiş ve Aksaray adını almıştır. Sultanın burada yaşaması ve askeri tesislerin inşa edilmesi nedeniyle şehre Dârüzzafer, Dârürribât ve Dârülcihâd unvanları verilmiştir. 

Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıflamasıyla Aksaray, Karamanoğulları Beyliği'nin egemenliğine geçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun 1399'da idaresine girmiş olsa da, 1402 Ankara Muharebesi sonrasında tekrar Karamanoğulları topraklarına katılmıştır. Ancak, Osmanlı-Karamanoğlu mücadelesi sonucunda 1468'de kesin olarak Osmanlı hakimiyetine geçmiştir. 

Osmanlı döneminde, Aksaray önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Ancak, Osmanlı-Karamanoğlu mücadelesi sırasında şehir büyük tahribata uğramış ve nüfusun önemli bir kısmı İstanbul'a göç etmiştir. Bu göç dalgasıyla günümüzdeki Aksaray semti İstanbul'da kurulmuştur. 

1530 yılında Osmanlı kayıtlarında Karaman Eyaleti'nin Niğde Sancağı'na bağlı bir liva olarak belirtilen Aksaray'da 37 mahalle bulunmaktaydı ve yaklaşık 5000-6000 arası bir nüfusa sahipti. Cumhuriyet dönemiyle birlikte Aksaray, Niğde iline bağlı bir ilçe haline geldi. Ancak, 1989'da çıkarılan bir kanunla Aksaray ili yeniden kurulmuş ve şehir bu kez merkez ilçe konumuna yükselmiştir. Bugün, Aksaray hem tarihi mirasıyla hem de gelişen yapılanmasıyla Türkiye'nin önemli şehirlerinden biridir. Aksaray'ın tarihi ve kültürel zenginlikleri, hem yerel halkın hem de ziyaretçilerin ilgisini çekmekte, şehrin turistik çekiciliğini artırmaktadır.

Aksaray'ın Yüzölçümü / Nüfusu / İklimi 

Aksaray, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde bulunan önemli bir şehirdir. Zengin tarihi, doğal güzellikleri ve tarımsal faaliyetleriyle bilinir. Aksaray, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve kültürel mirasıyla da ön plana çıkmıştır. 

Yüzölçümü: Aksaray'ın toplam yüzölçümü 4,606 km²'dir. Orta büyüklükteki arazisi, tarım ve hayvancılık için uygun olan geniş ovaya sahiptir. Ayrıca şehir, doğal güzelliklerle bezeli vadiler ve dağlarla çevrilidir. 

Nüfus: Aksaray'ın 2023 yılındaki nüfusu 438,504'tür. Bu nüfus, şehrin ekonomik ve sosyal dokusunu oluşturan önemli unsurlardan biridir. Şehrin demografik yapısı, çeşitli etnik grupların bir arada yaşadığı bir çeşitliliğe sahiptir. 

İklim: Aksaray, tipik bir karasal iklim özelliğine sahiptir. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçer. Bu iklim koşulları, tarım ve hayvancılık faaliyetlerini etkiler ve şehrin ekonomisini belirleyen önemli faktörlerden biridir. 

Aksaray, zengin tarihi, doğal güzellikleri ve tarımsal potansiyeliyle dikkat çeken bir şehirdir. Geniş yüzölçümü, orta büyüklükteki nüfusu ve karakteristik iklimiyle bölgenin önemli bir parçasıdır.

Aksaray'da Mutlaka Görülmesi Gereken Yerler

Aksaray, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde bulunan bir şehirdir. Tarihi İpek Yolu'nun geçtiği önemli ticaret rotalarından birinde konumlanmış olan Aksaray, zengin tarihi ve kültürel mirasıyla dikkat çeker. Şehir, Kapadokya'nın yakınında yer almasıyla da bilinir ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Selçuklu dönemine ait tarihi yapıları, antik dönem kalıntıları, doğal güzellikleri ve yöresel lezzetleriyle Aksaray, ziyaretçilere unutulmaz bir deneyim sunar. Ayrıca, sulak alanları ve kuş göç yollarıyla da doğa tutkunlarını cezbeder. Aksaray, tarih ve doğanın iç içe geçtiği bir şehir olup, her yıl binlerce yerli ve yabancı turisti ağırlamaktadır. Ihlara Vadisi: Aksaray'ın güneyinde bulunan Ihlara Vadisi, Melendiz Çayı'nın yıllar boyunca kayaları oyarak oluşturduğu etkileyici bir doğal oluşumdur. Yaklaşık 14 kilometrelik uzunluğuyla vadide yürüyüş yapabilir, antik döneme ait manastırları ve kiliseleri ziyaret edebilirsiniz. Kiliselerdeki duvar resimleri, Bizans döneminin dini sanatının önemli örnekleridir. 

Sultanhanı Caravanserai: Sultanhanı ilçesinde bulunan bu büyüleyici kervansaray, Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından yaptırılmıştır. 13. yüzyılda inşa edilen kervansaray, İpek Yolu üzerinde seyahat eden kervanların konaklaması ve ihtiyaçlarını karşılaması için kullanılmıştır. Büyük avlusu, tarihi atmosferi ve görkemli mimarisiyle dikkat çeker. 

Eğri Minare Camii: Aksaray'ın merkezinde yer alan Eğri Minare, Selçuklu dönemine ait önemli bir tarihi yapıdır. 1221 yılında yapılmış olan caminin minaresi, yüksekliği ve eğik yapısıyla dikkat çeker. Efsanelere ve hikayelere konu olan minare, bölgenin simgelerinden biridir. 

Acemhöyük Ören Yeri: Aksaray'ın güneydoğusunda bulunan Acemhöyük, Hitit dönemine ait önemli bir arkeolojik alanı kapsar. Burada yapılan kazılarda Hititlere ait kalıntılar, eserler ve tarihi buluntular gün yüzüne çıkarılmıştır. Ziyaretçiler, antik çağlara ait izleri keşfetmek için Acemhöyük'ü ziyaret edebilirler. 

Aksaray Müzesi: Şehir merkezinde bulunan Aksaray Müzesi, bölgenin arkeolojik ve kültürel mirasını sergiler. Hitit, Frig, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserlerin yanı sıra yöresel yaşamı yansıtan objeler de müzede sergilenir. Müze, ziyaretçilere bölgenin zengin tarihini ve kültürünü daha yakından tanıma fırsatı sunar. 

Agzikarahan Caravanserai: Güzelyurt ilçesinde bulunan Agzikarahan, Selçuklu döneminden kalma büyüleyici bir kervansaraydır. İpek Yolu üzerinde seyahat eden kervanların konaklaması ve ticaret yapması için inşa edilmiştir. Mimari açıdan etkileyici olan Agzikarahan, ziyaretçilere tarihi bir yolculuk sunar. 

Sultan Marshes (Sultan Sazlığı): Aksaray'ın doğusunda yer alan Sultan Sazlığı, muhteşem doğal güzelliklere ev sahipliği yapar. Göçmen kuşların uğrak noktalarından biri olan bu sulak alan, kuş gözlemciliği yapmak isteyenler için ideal bir destinasyondur. Sultan Sazlığı ayrıca doğa yürüyüşleri ve piknik için de popüler bir yerdir. 

Manastır Vadisi: Güzelyurt ilçesinde bulunan Manastır Vadisi, tarihi manastırları ve kiliseleriyle ünlüdür. Kayalara oyulmuş manastırlar, Orta Çağ döneminin dini yaşamına ışık tutar. Ziyaretçiler, vadide yürüyüş yaparak antik manastırları keşfedebilir ve bölgenin mistik atmosferini deneyimleyebilirler. 

Aksaray'da ayrıca yöresel lezzetleri tatmak, el sanatları ürünlerini incelemek ve şehrin kültürel etkinliklerine katılmak da unutulmamalıdır. Bu yerlerin keşfi, Aksaray'ın zengin tarihini ve doğal güzelliklerini daha yakından deneyimlemenize olanak tanır.

Aksaray'ın Meşhur Yemekleri 

Aksaray, zengin bir mutfak kültürüne sahip olan bir şehirdir. Bu kültür, bölgenin tarihi, coğrafi ve kültürel özelliklerinden etkilenmiştir. Aksaray'ın meşhur yemeklerinden bazıları şunlardır: 

Tandır Kebabı: Aksaray'ın en meşhur yemeklerinden biri olan tandır kebabı, dana veya kuzu etinin özel baharatlarla marine edilerek tandırda pişirilmesiyle hazırlanır. Pişirme süresince etin yumuşak ve lezzetli olması için uzun saatler harcanır. 

Aksaray Mantısı: İnce hamurların içine kıyma konularak hazırlanan mantı, üzerine sarımsaklı yoğurt ve kızdırılmış tereyağı ile servis edilir. Aksaray mantısı, bölgenin en sevilen lezzetlerinden biridir ve genellikle özel günlerde veya davetlerde tüketilir. 

Fırın Kavurma: Dana veya kuzu etinin özel baharatlarla marine edilerek fırında pişirilmesiyle hazırlanan fırın kavurma, Aksaray mutfağının vazgeçilmezlerindendir. Etin üzerine domates ve biber eklenerek lezzeti tamamlanır. 

Sac Kavurma: Sacda pişirilen taze kuzu eti veya dana eti, özel baharatlarla harmanlanarak hazırlanan sac kavurma, Aksaray'ın en sevilen et yemeklerindendir. Pişirme işlemi sırasında etin suyunu salması engellenir ve lezzeti korunur. 

Tirit: Ekmek parçalarının üzerine haşlanmış et suyu ve yoğurt dökülerek hazırlanan tirit, Aksaray mutfağının geleneksel çorbalarından biridir. Üzerine kırmızı biberli tereyağı gezdirilerek servis edilir. 

Kaya Tuzu Salatası: Aksaray'ın yöresel lezzetlerinden biri olan kaya tuzu salatası, doğal kaya tuzunun rendelenmiş domates, salatalık ve yeşilliklerle harmanlanmasıyla hazırlanır. Salatanın üzerine nar ekşisi ve zeytinyağı gezdirilerek servis edilir. 

Sulu Köfte: İnce bulgur, kıyma, soğan ve baharatların karıştırılmasıyla hazırlanan köfteler, domates sosu ile pişirilerek sulu köfte haline getirilir. Sulu köfte genellikle pilav veya ekmekle servis edilir. 

Soğan Aşı: Soğan, un ve yoğurdun bir araya getirilmesiyle hazırlanan soğan aşı, Aksaray mutfağının sevilen çorba çeşitlerindendir. Kış aylarında sıcak olarak tüketilir ve besleyici bir öğündür. 

Aksaray'ın bu lezzetlerinin yanı sıra daha birçok yöresel yemek çeşidi bulunmaktadır. Ancak yukarıda bahsedilenler, şehrin en meşhur ve sevilen yemeklerindendir.

Aksaray'da Ne Yenir?

Aksaray'ın zengin mutfağı, geleneksel lezzetlerle dolu bir hazinedir. Şehrin kültürüne ve coğrafyasına özgü malzemelerle hazırlanan yemekler, damakları şenlendirir ve unutulmaz bir lezzet deneyimi sunar. İşte Aksaray'da mutlaka denemeniz gereken lezzetlerden bazıları: 

Aksaray Tava: Aksaray'ın geleneksel yemeği olan Aksaray Tava, kuzu eti, domates, biber ve defne yaprağı ile hazırlanır. Bu lezzetli yemek, özellikle çömlek veya güveç kaplarında pişirildiğinde daha da özel bir tat kazanır. 

Papara: Soğan, salça, çökelek ve peynirin eşsiz bir şekilde birleştiği Papara, yerli ve yabancı turistlerin beğenisini kazanmıştır. Üzerine dökülen lezzetli sosuyla tam bir lezzet şöleni sunar. 

Etli Ekmek: Aksaray mutfağının özel bir lezzeti olan Etli Ekmek, yöresel otlarla beslenen hayvanların etinden yapılır. Fazla baharat kullanılmaması, etin lezzetini ön plana çıkarır. 

Dolma Mantı: Ellerle açılan yufkaların baklava diliminde kesilip nezir etli iç harcıyla buluştuğu Dolma Mantı, sıcak suda pişirilerek sarımsaklı yoğurt ile servis edilir. 

Soğan Dolması: Osmanlı'dan günümüze ulaşan nadir yemeklerden biri olan Soğan Dolması, soğanların doldurulmasıyla hazırlanır. Yapımı zahmetli olmasına rağmen lezzetiyle göz doldurur. 

Mantarlı Bulgur Pilavı: Mantarın bulgurla birleştiği Mantarlı Bulgur Pilavı, kırmızı biber, yeşil biber, domates ve özel hazırlanmış et suyu ile pişirilerek eşsiz bir tat sunar. 

Ayva Dolması: Osmanlı mutfağının baş taçlarından olan Ayva Dolması, Aksaray'da pekmezli ve kıymalı çeşitleriyle bulunur. 

Sıkma: Aksaray mutfağının yöresel lezzetlerinden olan Sıkma, hayvanlardan elde edilen süt, tereyağı ve çökelek ile yapılır ve sacda pişirilir. 

Karıştırma: Klasik menemene benzeyen Karıştırma, içinde un, soğan ve salça bulundurur. Özel yapım ekmeklerin üzerine yayılarak servis edilir. 

Kapak Böreği: El açması hamurun içine kıymalı veya patatesli harç konularak kapak biçiminde kapatılan Kapak Böreği, Aksaray'ın en sevilen hamur işlerindendir. 

Şeker Pancarı Yahnisi: Şeker pancarı, dana eti ve nohutla yapılan Şeker Pancarı Yahnisi, güveçte pişirildiğinde daha da lezzetli olur. 

Aksaray'ın En Meşhur Çorbaları: 

Arabaşı Çorbası: Tavuk eti ve sebzelerin hakim olduğu Arabaşı Çorbası, Aksaray'ın yöresel çorbalarından biridir. 

Bamya Çorbası: Kuzu eti ve çiçek bamya ile hazırlanan Bamya Çorbası, özel günlerde ve konuklara ikram edilir. 

Kokina Çorbası: Kuzu kuşbaşı et, pilavlık bulgur ve lahana turşusundan yapılan Kokina Çorbası, vitamin dolu bir çorba alternatifidir. 

Beyran Çorbası: Koyun eti, pirinç ve sarımsakla hazırlanan Beyran Çorbası, şifa deposu olarak bilinir. 

Aksaray'ın zengin mutfağını keşfetmek için bir lezzet turuna çıkmaya ne dersiniz? Bu enfes yemeklerle dolu şehir, damaklarınıza unutulmaz bir deneyim sunacak.

Aksaray'da Ne Yapılır?

Aksaray, zengin tarihi ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken bir şehirdir. Her yıl bir milyondan fazla ziyaretçiye ev sahipliği yapar ve çeşitli etkinlikler düzenlenir. İşte Aksaray'da yapabileceğiniz bazı etkinlikler ve ziyaret edebileceğiniz yerler: 

Ihlara Vadisi Ziyareti: Aksaray'a bağlı olan Ihlara Vadisi, Türkiye'nin en önemli doğal alanlarından biridir. Melendiz Çayı'nın oluşturduğu bu vadide yürüyüş yapabilir, eşsiz doğal güzelliklerin tadını çıkarabilirsiniz. Ayrıca vadide yer alan tarihi kiliseleri ve yeraltı şehirlerini de keşfedebilirsiniz. 

Tuz Gölü: Aksaray'ın kuzeybatısında yer alan Tuz Gölü, Türkiye'nin en büyük ikinci gölüdür. Bembeyaz tuz tabakalarıyla kaplı olan gölde yürüyüş yapabilir, muhteşem manzaraların tadını çıkarabilirsiniz. 

Hasan Dağı Tırmanışı: Aksaray'ın sembolü haline gelen Hasan Dağı, dağcılar için ideal bir tırmanış noktasıdır. Günümüzde tamamen sönmüş olan bu dağın eteklerinde yer alan antik kentleri ziyaret edebilirsiniz. 

Güzelyurt: Aksaray'ın tarihi ve kültürel mirasına tanıklık etmek için Güzelyurt'u ziyaret edebilirsiniz. Kurtuluş Savaşı sonrası yer değiştiren Rumlar ile Türklerin yaşadığı bu şirin kasabada, tarihi evleri ve kiliseleri görebilirsiniz. 

Aksaray Yöresel Lezzetleri: Aksaray mutfağı, yöresel lezzetleriyle ünlüdür. Şehre özgü lezzetleri tatmak için Aksaray'ın çeşitli restoranlarını ziyaret edebilir, Aksaray tava, bamya çorbası, dolma mantı gibi yöresel yemeklerin tadına bakabilirsiniz. 

Höyük Ziyaretleri: Aksaray'da bulunan höyükleri ziyaret ederek antik yapıları görebilir ve binlerce yıllık tarihe tanıklık edebilirsiniz. Güvercin Kayası, Aşıklı Höyük ve Acem Höyük gibi yerler, tarihi açıdan önemli yerleşim alanlarıdır. 

Bisiklet Turu: Aksaray şehir merkezinde bisiklet kiralayarak keyifli bir gezi yapabilirsiniz. Bisikletle şehri keşfederek gezilecek yerlere kolayca ulaşabilirsiniz. 

Aksaray, tarihi ve doğal güzellikleriyle keşfedilmeyi bekleyen bir şehirdir. Ziyaretiniz sırasında bu etkinlikleri yaparak unutulmaz bir deneyim yaşayabilirsiniz.